Aram Haçaturyan

Aram Haçaturyan
Aram Haçaturyan (1903-1978)
Doğum	6 Haziran 1903(1903-06-06) Tiflis, Rusya
Ölüm	1 Mayıs 1978 (74 yaşında) Moskova
Meslek	Müzisyen, besteci, müzik eğitimcisi
İmza

Aram Haçaturyan (Ermenice: Արամ Խաչատրյան, Rusça: Аpaм Ильич Xaчaтypян) (d. 6 Haziran 1903 - ö. 1 Mayıs 1978), Ermeni Sovyet besteci. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Marşı'nın bestecisidir.

Yaşamı

Aram İlyiç Haçaturyan Çarlık Rusya'sına bağlı Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te fakir bir Ermeni ailesinin çocuğu olarak doğdu. Gençliğinde çevresinde duyduğu müzikle büyülenmişti ama başlangıçta müzik eğitimi almadı. 1921'de tek kelime Rusça bilmeden Moskova’ya gitti. Daha önce bir müzik eğitimi almamasına rağmen yeteneği sayesinde Mihail Gnessin yönetimindeki Gnessin Enstitüsüne çello öğrencisi olarak kabul edildi. 1925'te kompozisyon sınıfına girdi ve 1929’da Nikolay Myaskovski yönetiminde çalışacağı Moskova Konservatuvarına geçti. 1930’larda sınıf arkadaşı Nina Makarova ile evlendi. 1951’de Moskova Gnessin Devlet Müzik ve Eğitim Enstitüsüsü’nde profesör olarak göreve başladı. Besteciler Birliğinde de önemli görevler aldı ancak, “şekilci” bulunarak Prokofyef ve Şostakoviç'le birlikte eserleri kınandı. Her şeye rağmen bu üçlü Sovyet müziğinin devleri olarak tanındı ve 20. yüzyılın önde gelen bestecileri olarak kabul edildi.

Haçaturyan ve komünizm

Haçaturyan komünizme büyük heves besledi. 1920'lerde Ermenistan bir Sovyet Cumhuriyeti ilan edildiğinde Gürcü-Ermeni sanatçılarla bir propaganda turuna katıldı. 1943'te Komünist Parti'ye katıldı. Ermenistan sevgisi ile beraber komünist ideallere bağlılığını eserlerinde görmek mümkündür. Özellikle Gayane adlı balesi bir kolektif çiftlikte geçer. İkinci senfonisi komünizme övgü olarak sunulmuştur. Ancak ironik olarak bu eseri Parti'nin gazabını üstüne çekmiştir. Yapıtı hakkında “... insanların benim eserde yazılı olmayan programımı anonssuz hissetmelerini istedim. Bu eserin Sovyet insanının büyük ve güçlü ülkelerinden duydukları kıvanç ve gururu ifade etmesini istedim” demiştir. Ama eser programında açıkça ifade edilmeyen bu niyeti geri tepmiş ve Parti sekreteri Andrey Jdanov tarafından çıkarılan hükümle Şostakoviç, Prokofyev, Haçaturyan ve bir kısım diğer Sovyet besteci şekilci ve halk karşıtı olmakla suçlanmıştır. O günler hakkında “zor ve trajik günlerdi. Meslek değiştirmeyi ciddi olarak düşündüm” diyecektir.

1 Mayıs 1978'de ölen besteci Erivan'da toprağa verilmiş ve 1998'de 50 dram’lık kâğıt para üstüne resmi konulmuştur.

Eserleri

Senfoniler

• Senfoni No. 1
• Senfoni No. 2
• Senfoni No. 3

Solo enstrumanlar ve orkestra için

• Piyano Konçertosu
• Keman Konçertosu
• Çello Konçertosu
• Piano ve Orkestra için Konçerto-Rapsodi
• Keman ve Orkestra için Konçerto-Rapsodi
• Çello ve Orkestra için Konçerto-Rapsodi
• Masquerade Süiti
• Lermontov Süiti

Bale

• Spartaküs, TRT'de de gösterilen "Kaptan Onedin" dizisinde kullanılmıştır.
• Gayane, meşhur Kılıç dansı (Sabre Dance) bölümünü içerir.

Oda müziği

• Keman ve piano için üçlü (1932)
• Solo piyano
• İvan'ın maceraları (öğretim amaçlı parça)
• Toccata
• Etüd
• Piyano sonatı (1976)